AMATEM

Bağımlılık tedavi yöntemleri, değerlendirme boyutları

(American Society of Addiction Medicine 2001)

Boyut 1 – Akut intoksikasyon ve/veya yoksunluk potansiyeli:

• Hastanın halen kullandığı düzey ile ilgili akut intoksikasyon riski nedir? Hastanın daha önceki yoksunluk öyküsüne, kullandığı miktara, sıklığına, kesilmesine veya  alkolu veya diğer maddeleri belirgin olarak azaltması temel alınarak şiddetli kesilme belirtileri veya nöbet riski var mı?
• Halen kesilme belirtileri mevcut mu?
• Hasta arındırma sırasında yeterli destek alıyor mu?

Boyut 2 – Biyolojik ve tıbbi durumlar ve komplikasyonları:

• Halen kesilme dışında hedef alınacak veya tedaviyi kötüleştirecek fiziksel bir hastalıkvar mı?
• Tedaviyi etkileyecek kronik durumlar mevcut mu?

Boyut 3 – Duygusal/Davranışsal Durumlar ve komplikasyonları:

• Halen kesilme dışında hedef alınacak veya tedaviyi kötüleştirecek psikiyatrik hastalık, psikolojik, davranışsal veya duygusal problemler var mı?
• fiziksel bir hastalıkvar mı?
• Tedaviyi etkileyecek kronik durumlar mevcut mu?
• Duygusal/davranışsal problemler bağımlılık hastalığının bir parçası mı yoksa bağımlılıktan bağımsız kendiliğinden mi ortaya çıkıyor?
• Bağımlılık ile ilişkili olsa bile belirgin bir ruhsal tedavi gerektirecek şiddette mi

Boyut 4 – Değişimiçin hazır olma:

• Hasta tedaviye karşı mı?
• Hasta tedaviye zorlandığını mı düşünüyor?
• Hasta değişime ne kadar hazır?
• Eğer tedaviye istekli ise hasta ne düzeyde başkalarının kendisinin bağımlı olduğu konusunda ki düşüncesine katılmıyor?
• Hasta sadece olumsuz sonuçlarından kaçınma konusunda mı uyumlu yoksa kendisi de alkol veya madde sorunları konusunda rahatsız olduğu düşüncesinde samimi mi?

Boyut 5 – Relaps / Kullanmaya devam etme potansiyeli:

• Hastada şiddetli bir stres tehlikesi ve içme/madde alma riski var mı? Hastada relapsı / kullanıma devam etmeyi önleyebilmek için bu durumu tanıyor mu? Anlayabiliyor mu? Bağımlılık sorunları ile baş edebilme becerileri varmı?
• Eğer hasta şu anda tedaviye katılmaz ise kendisini ne tür sorunlar ve olaylar beklemekte?
• Hasta relapsı tetikleyen tetikleyicilerin, kullanım konusundaki isteğin, kullanma dürtülerinikontrol edebilecek becerilerin ne ölçüde  farkında ?

Boyut 6–İyileşme dönemi ve bu dönemde çevresi:

• Tedaviye katılımına veya başarısına engel teşkil edecek aile üyesi, yakınları veya yaşam koşulları, okul/iş durumu  var mı?
• Hastanın kendisine destek olabilecek arkadaşları var mı?
• Hastanın tedavisini başarıya götürecek mali kaynakları veya eğitim/iş durumu mevcut mu?
• Hastanın tedavi motivasyonunu artırabilecek yasal, mesleki, sosyal hizmetler veya denetimli serbestlik durumu mevcut mu?

Bağımlı Yakınları İçin Bilgilendirme

Alkol ya da madde bağımlılığı kişi için olduğu kadar yakınları içinde oldukça zor bir hastalıktır. Kişinin aile, iş ve sosyal hayatı gibi pek çok alanda sorun yaşamasına sebep olduğu için aileleri olarak nasıl davranmamız konusunda bilgilenmemiz onlarla daha sağlıklı ilişkiler kurmamızı sağlayacaktır.

Bu yazı bağımlılık konusunda bilgi vermek ve bağımlı yakınlarınızla etkili bir iletişim kurmanıza yardımcı olmak amacıyla hazırlanmıştır. Aşağıdaki bilgilerle ilgili her türlü sorularınız hakkında hastanemizdeki psikiyatrist ve psikologlarımızdan yardım alabilirsiniz.

Nasıl iletişim kurmalısınız?

• Onu anladığınızı hissettirin…
• Suçluluk hissi yaratacak cümleler kurmak alkol madde kullanım döngüsünü devam ettirir.
• Affedici olun. Yaptığı hatalar olabilir, sadece davranışlarını ve yaptıklarını onaylamadığınızı unutmayın.
• Öğüt verici konuşmalardan kaçının.
• İyi bir dinleyici olun. Alkol- madde kullanım sebeplerini anlamaya ve çözmesine yardımcı olmaya çalışın.

Bağımlılık bir anda gelişen bir durum değildir. Genellikle kişi kullandığı maddeyi birkaç defa dener sonrasında kontrol edebileceğini düşünerek düzenli kullanmaya başlar.

Bağımlılığın ne kadar zaman sonra gelişeceğine dair net bir bilgi bulunmamaktadır. Bu durum kişinin kullandığı maddenin türüne, maddenin saflığına, kullanım sıklığına, miktarına ve kişinin fiziksel ve ruhsal yapısına göre değişmektedir.

Bağımlılık düzelir ama iyileşmez. Kişinin yaşamı boyunca alkol ya da maddeden uzak durması gerekir. Aksitakdirde tekrar kullanım sonrasında bağımlılık sorunu nükseder ve sorunlar yeniden yaşanmaya başlar.

Bağımlı olmanın iradeyle bir ilgisi yoktur. Kimse bağımlı olmak için madde kullanmaya başlamaz, “bir kere denemekle bir şey olmaz.”diyerek başlar. Unutmayın, herkes bağımlı olabilir.

Bağımlılık iyileşebilen bir beyin hastalığıdır. Bağımlı kişiler alkol-madde kullanımını sonlandırmak için destek almalı ve tedavi görmelidir.

Tedavi sonrası nasıl davranmalıyım?

Bağımlılık bir aile hastalığıdır. Sadece kişinin kendisini değil tüm aileyi etkilemektedir. Bağımlılık tedavisi üçayaklı bir tedavi olması sebebiyle sizlerinde tedavide etkin bir rolü bulunmaktadır. Hem hastanedeki yatış süreci hem de taburculuk sonrası dönemde aileye önemli görevler düşmektedir.

Sorumluluk verin. Bağımlı kişiler genellikle hayatlarında sorumluluk almaktan kaçınırlar. Kişiler alkol veya madde kullanımı sebebiyle ya görevlerini önemsememekte ya da kendileri yerine bu görevleri yapacak birileri bulunmaktadır.Bu noktada aile içi görev tanımlarının ve rollerin belirli olması gerekmektedir. Öncelikle kendi yaşam alanları başta olmak üzere hayatlarının sorumluluklarını kendilerine vermek tedavide önleyici faktörler arasındadır.

Yeni arkadaşlar edinmek. Kişinin alkol- madde kullanan kişilerden ve ortamlarda olması tekrar kullanımı kolaylaştırmaktadır. Bu sebeple hayatının yeniden düzenlemesi, boş zamanının doldurulması önemlidir. Yeni arkadaşlıklar kurmak zaman alıcı olabilir, umutsuzluk ve isteksizlik görüldüğünde kaygıya kapılmamak gerekir.

Yakınları olarak bu dönemde sabırlı olmak ve hayatındaki değişiklikleri yapması konusunda onlara destek olmak önemlidir.